- کاشان . خیابان امیرکبیر. ساختمان امیرکبیر. طبقه منفی ۲ ، واحد ۱۴
- ۰۳۱-۵۵۳۵۳۱۲۱
در بازرگانی و حمل و نقل بین المللی اسناد و مدارکی وجود دارند که خصوصیات و مشخصات محموله را در بر دارند و به اسناد حمل معروف هستند. اسناد حمل مهم‌ترین مدارک در زمان خرید و فروش خارجی و به منزله شناسنامه کالا محسوب می‌شوند. در زمان خرید کالا اسناد حمل بسیار مهم هستند، زیرا خریدار پس از انجام تعهدات مالی و تسویه حساب با فروشنده یا بانک، فقط از طریق ارائه اسناد حمل بین المللی می‌تواند امور تشریفات گمرکی و ترخیص کالا را انجام دهد. در این مقاله شما را با اسناد حمل بین المللی و انواع آن آشنا می‌کنیم.
بارنامه و راه‌نامه از مهم‌ترین اسناد حمل و تنها اوراق بهادار کالا بوده و شامل کلمات تخصصی حمل و نقل در تجارت به حساب می‌آیند، که شباهت‌ها و تفاوت‌های بسیاری با یکدیگر دارند. بارنامه سندی است دال بر عقد قرارداد حمل که حمل کننده پس از دریافت کالا برای حمل آن از یک نقطه (مبدا) به نقطه دیگر (مقصد) با وسیله حمل مورد توافق (کشتی، قطار، کامیون، هواپیما یا ترکیبی) در مقابل کرایه مشخصی صادر می‌نماید.
اسناد حمل به دو گروه متعارف یا متداول (Conventional) و خاص (Special) تقسیم می‌شوند:
اسناد حمل متعارف عبارت‌اند از:
اسناد حمل خاص :
بعضی کالاها ویژگی‌های خاصی دارند که باید علاوه بر اسناد متعارف، اسناد دیگری داشته باشند.
اسناد حمل خاص عبارت اند از:
* سیاهه گواهی شده (Certified Invoice)
* سیاهه تایید شده (Legalized)
* گواهی وزن (Weight Certificate)
* سیاهه کنسولی (Consular Invoice)
* گواهی آنالیز سازنده کالا (Manufacturer Analysis Certificate) یا (Manufacture Declaration)
* گواهی لیست سیاه (Black List Certificate)
* گواهی بهداشت و سلامت (Health Veterinary & Sanitary Certificate)
* گواهی ضد عفونی (Fumigation Certificate)
* گواهی بازرسی کالا در مبدا مثل COI
در صورتی که در هر دو نوع اسناد حمل، نقص یا ایراد یا فقدان تاییدیه وجود داشته باشد، موجب عدم پرداخت وجه به فروشنده و نیز عدم ترخیص و دریافت كالا توسط خریدار میشود.
به طور کلی بارنامه یکی از اسناد حمل است که توسط شرکت حمل کننده و یا عامل حمل پس از دریافت کالا جهت حمل صادر میشود .
بارنامه چهار ویژگی مهم حقوقی دارد که عبارت‌اند از:
بارنامه‌ها دارای انواع مختلفی هستند:
شرکت حمل کننده دریایی در زمان دریافت کالا بارنامه دریایی صادر می‌کند. اطلاعاتی که در بارنامه ذکر میشود، شامل بندر و کشور مبدا و مقصد کالا، نام کشتی و تاریخ حمل و کد سفر، اینکوترمز و شرایط حمل و همچنین مشخصات بار از قبیل شرح کالا، وزن، حجم، نوع کالا، تعداد بسته‌ها، شماره کانتینر، نوع کانتینر، تعداد کانتینر، تعرفه بین المللی کالا، شماره پروفرما، مشخصات شرکت حمل کننده و نماینده آن در کشور مقصد، مشخصات فروشنده و مشخصات خریدار کالا و نهایتا شماره بارنامه است.
بارنامه دریایی معمولا در چندین نسخه اصلی ORIGINAL صادر میشود. سوالی که ممکن است برای شما پیش بیاید این است که : چرا بارنامه در چند نسخه صادر میشود؟
زیرا در صورت گمشدن یکی از نسخه‌ها، صاحب کالا بتواند با ارائه نسخه دیگر کالای خود را از شرکت کشتیرانی دریافت کند. همچنین بانک معامله کننده اسناد حمل معمولا اسناد حمل را در دو مجموعه جدا از هم پست می‌کند تا اگر یک مجموعه از اسناد حمل در بین راه مفقود شد مجموعه دوم به بانک گشایش کننده برسد و آن بانک بتواند اسناد حمل را بررسی و جهت دریافت کالا به خریدار ارائه دهد.
در بارنامه دریایی مشخصات زیر درج میشود :
انواع دیگر بارنامه‌های دریایی :
فورواردرها می‌توانند کالاهای مشابه که توسط فروشندگان مختلف به مقصدهای یکسانی ارسال می‌گردد، به صورت گروهی بسته بندی کنند و به عنوان یک محموله بفرستند. مالک کشتی در این گونه موارد اقدام به صدور بارنامه گروهی می‌نماید.
مزایای ارسال کالا به شیوه گروهی:
در پشت بارنامه‌های دریایی سنتی شرایط زیادی با حروف ریز ذکر شده است که باعث پیچیدگی در انجام معامله با این گونه بارنامه‌ها میشود. در سال ۱۹۷۹ هیئت ساده سازی شیوه‌های تجارت بین‌المللی فرم جدیدی به عنوان بارنامه پشت سفید یا ملخص معرفی نمود که به جای بارنامه‌های معمولی به کار گرفته میشود.
این گونه بارنامه‌ها توسط شرکت‌های کشتیرانی صادر میشود، که در مسیرهای منظم و مرتبی در رفت و آمد هستند. به عبارت دیگر این کشتی‌ها تحت برنامه از پیش تنظیم شده‌ای در زمان‌های مشخص به بنادر خاص وارد و یا از آن خارج می‌شوند.
بارنامه غیرقابل معامله بارنامه‌ای است که سند مالکیت کالا نباشد. کالای این نوع بارنامه فقط به شخصی که در متن بارنامه به عنوان گیرنده کالا اعلام شده تحویل داده میشود.
بارنامه سراسری، حمل و نقلی که توسط چند وسیله نقلیه انجام می‌پذیرد، اما بارنامه سراسری باید توسط شرکت کشتیرانی و یا نماینده او صادر شود.
این رسید معمولا توسط ناخدا دوم کشتی و یا افسر بارکشی در مرحله تحویل کالا به کشتی صادر میشود و در مقابل دریافت این رسیدها در روز آخر پس از انجام بارگیری، بارنامه دریایی صادر شده و توسط کاپیتان کشتی و یا نماینده شرکت کشتیرانی امضا گردیده و تحویل فروشنده کالا یا تحویل دهنده کالا میشود.
کانتینرها امروزه نقش مهمی را در حمل و نقل بین‌المللی انجام می‌دهند. این نوع بارنامه‌ها حمل کالا از مبدا تا بندر مقصد و یا از انبار مبدا، حمل زمینی تا مقصد نهایی در خاک کشور خریدار پوشش می‌دهند.
در تجارت بین‌المللی بعضی مواقع فروشنده به تنهایی نمی‌تواند همه کالاهای تعهد شده مربوط به صادرات خود را تهیه نماید. در این صورت بخشی از کالای خود را به شخصی دیگری واگذار می‌کند، در این مورد از بارنامه شخص ثالث استفاده میشود.
هنگامی که کشتی توسط شخص یا شرکتی جهت حمل کالا اجاره شود بارنامه صادره را بارنامه چارتر می‌گویند. بانک‌ها در صورتی این بارنامه را می‌پذیرند که این کار به طور صریح در شرایط اعتبار مجاز شده باشد.
بارنامه هوایی معمولا در ۱۲ نسخه صادر میشود، که ۳ نسخه اصلی آن از نظر تجارت مهم بوده و بقیه نسخ آن برای قسمت‌های داخلی شرکت هواپیمایی به کار برده میشود.
سه نسخه اصلی آن به ترتیب عبارتند از :
فرستنده کالا پس از تحویل کالا به شرکت هواپیمایی و دریافت نسخه سوم بارنامه تا هنگامی که آن را به بانک گیرنده تحویل ندهد، می‌تواند به شرکت هواپیمایی مراجعه کرده و از آن‌ها بخواهد که نام گیرنده و آدرس او را تغییر دهد و یا کالا را پس بگیرد.
بارنامه هوایی به دلایل زیر با اهمیت است:
راه نامه کامیون سندی غیر قابل معامله است که برای حمل کالا با کامیون مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سند حمل حدود مسئولیت‌های متصدیان حمل و نقل جاده‌ای را مشخص می‌کند و معمولا در ۶ الی ۱۴ نسخه صادر میشود که ۳ نسخه آن اصلی و به امضا صادر کننده، حمل کننده و گیرنده کالا می‌رسد و بقیه نسخه‌های آن جهت گمرکات ورودی و خروجی کشورهای بین راه مورد استفاده قرار می‌گیرد .
اطلاعات درج شده در راه نامه کامیون :
راه نامه راه آهن سندی است که توسط شرکت‌های راه آهن در ایستگاه‌های بارگیری آنان صادر میشود و شرکت راه آهن اعلام می‌نماید که کالای درج شده در راه نامه را تحویل گرفته و متقبل شده که آن را در مقصد صحیح و سالم تحویل دهد. راه نامه راه آهن از جمله اسناد حمل غیر قابل معامله و انتقال است و بنابراین با ظهرنویسی نمی‌توان آن را به دیگری انتقال داد .
در بارنامه‌های راه آهن مشخصات زیر باید درج شود :
هنگامی که کالا به وسیله پست فرستاده شود اداره پست یک رسید برای کالای بسته بندی شده صادر می‌کند و کالا مستقیما به گیرنده آن طبق آدرس تحویل داده میشود.
ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺻﺎﺩﺭﺍتی ﺑﻴﻦ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻭ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﺑﺎ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﺍﻋﻼﻡ ﻗﻴﻤﺖ ﻭ ﻳﺎ ﭘﻴﺶ ﻓﺎﻛﺘﻮﺭ ﺍﺯ ﺳﻮی ﻭﺍﺭﺩ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﺁﻏﺎﺯ میﺷﻮﺩ. ﺳﭙﺲ ﺻﺎﺩﺭ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻴﺶ ﻓﺎﻛﺘﻮﺭ ﺑﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﺍﻋﻼﻡ می‌کند.
ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ موجود در ﭘﻴﺶ ﻓﺎﻛﺘﻮﺭ :
ﭘﻴﺶ ﻓﺎﻛﺘﻮﺭ در واقع ﺑﺮ ﺻﺤﺖ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺩﺭﺝ ﺷﺪﻩ ﻣﺒﺪا ﻛﺎﻻ ﺗاﻛﻴﺪ میﻛﻨﺪ. ﻗﻴﻤﺖﻫﺎی ﺍﻋﻼﻡ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﻓﺎﻛﺘﻮﺭ ﻣﻌﻤﻮلا ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻋﻼﻡ ﻗﺒلی ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ هستند، ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻭ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﺩﻳﮕﺮی ﻛﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ. همچنین مهر و امضا پروفرما توسط خریدار و فروشنده حکم قرارداد بین المللی را دارد.
ﻓﺎﻛﺘﻮﺭ ﺗﺠﺎﺭی یکی ﺍﺯ ﺍﺳﻨﺎﺩ حمل ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﺟﻬﺖ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺑﻪ ﮔﻤﺮﻙ است. ﺍﻳﻦ ﺳﻨﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍقعی ﻛﺎﻻﻫﺎی ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻩﺍی است ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺭﺯﻳﺎبی ﺣﻘﻮﻕ ﻭ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﻭ ﻳﺎ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﮔﻤﺮک ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ میﮔﻴﺮﺩ. ﺍﻳﻦ ﺳﻨﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻛﺎﻻ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻭ ﻫﻤﺎﻫﻨگی‌های ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ است.
ﺍﻃﻼﻋﺎتی که ﺩﺭ ﻓﺎﻛﺘﻮﺭ تجاری ذکر میشود :
این سند حمل نشان می‌دهد كه كالای قرارداد خرید یا فروش در كدام كشور تولید و ساخته و حتی معامله شده است. در صورتیکه کشور صادرکننده با کشور تولید کننده متفاوت باشد، گواهی مبدا نهایی توسط کشور ذینفع صادر میشود؛ زیرا این موضوع در استعلامات خریداران و نیز ارزیابی نهایی پیشنهادات فروشندگان لحاظ و در تصمیم‌گیری نهایی نقش مهمی را اجرا می‌کند.
این سند معمولا شامل اطلاعاتی چون:
این سند نشان دهنده جزئیات كالای بسته بندی شده است و تعداد، وزن، ابعاد و محتویات درون هر بسته را كاملا مشخص می‌نماید. قیمت كالا در این سند درج نمی‌شود.
این سند حداقل در دو مورد زیر می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد:
این سند حمل معمولا شامل این اطلاعات است :
این گواهی توسط شركت‌های بازرسی یا نماینده خریدار برای اطمینان از صحت كمیت و كیفیت كالای خریداری شده، نو بودن كالا، مبدا ساخت كالا، اندازه و ابعاد كالا، بسته بندی مناسب كالاها به صورت جزئی و كلی، علامت گذاری صحیح روی بسته‌ها، نحوه بارگیری و تخلیه صحیح، انتخاب وسیله حمل مناسب و… زمان تحویل در كشور سازنده (Pre shipment) و یا در گمرك و یا بندر تخلیه كالا در كشور خریدار صادر میشود.
در صورتی که ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ، ﺑﻴﻤﻪ ﻣﺤﻤﻮﻟﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﮔﻮﺍهی ﺑﻴﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻮﻉ ﻭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﭘﻮﺷﺶ ﺑﻴﻤﻪﺍی ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺬﺍﻛﺮﻩ است ﺭﺍ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﻳﺪ.
ﺩﺭ بعضی ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﻭ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺍﻇﻬﺎﺭﻧﺎﻣﻪ ﺻﺎﺩﺭﺍتی ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﮔﻮﺍهیﻧﺎﻣﻪ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ است. برای هماهنگی ﺑﺎ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ، ﺻﺎﺩﺭ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﻠﻊ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺻﺎﺩﺭ ﻛﺮﺩﻥ ﻣﺤﺼﻮﻝ او ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﻣﺠﻮﺯ ﺧﺎصی ﺩﺍﺭﺩ ﻳﺎ نه .
ﺍﻳﻦ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺳﻪ ﻓﺎﻛﺘﻮﺭ زیر ﺍﻧﺠﺎﻡ میﺷﻮﺩ :
در این مقاله درباره اسناد حمل بین المللی، انواع آن و همین طور اطلاعاتی که در هر کدام از سندها درج میشود توضیح دادیم. امیدواریم با مطالعه مطالبی که گفته شد، توانسته باشیم بر آگاهی شما بیفزاییم. برای بررسی و تهیه اسناد حمل خود با متخصصان ما در شرکت بازرگانی دیبا ترمه پرنیان تماس بگیرید.
