- کاشان . خیابان امیرکبیر. ساختمان امیرکبیر. طبقه منفی ۲ ، واحد ۱۴
- ۰۳۱-۵۵۳۵۳۱۲۱
بازرسی کالا برای واردات و حتی صادرات کالا بسیار حائز اهمیت است به طوری که برای بازرگانان به یک دغدغه تبدیل شده است. تردید برخی بازرگانان درمورد پایبندی کشور مبدا به تعهداتش در خصوص کیفیت و کمیت کالا، مطابقت محصول با استانداردهای جهانی برای صادر کننده، کسب اطمینان از کیفیت کالای خریداری شده برای وارد کننده و عدم اطمینان به طرف مقابل در هنگام انجام معاملات بین الملل، به یکی از چالش‌های اصلی تجارت تبدیل شده است.فرآیند بازرسی کالا همه موارد ذکر شده را پوشش داده و منجر به کسب اعتماد و امنیت خاطر بازرگانان می‌شود.
بنابراین به منظور تسهیل بازرسی کالا، کمیته جهانی استاندارد (ایزو)، دستورالعمل‌هایی را تدوین کرده که در زمینه بازرسی کالا، مرجع کشورهای مختلف جهان شده است.
در صادرات کالا، صادرکننده گواهینامه بازرسی کالا را به خریدار و یا بانکی که خریدار از آن اعتبارات اسنادی را دریافت کرده است ارائه می‌دهد.
پس از تحویل گواهی بازرسی، نامه درخواستی برای انتقال پول و انجام تعهدات مالی از سوی صادر کننده برای خریدار ارسال می‌شود. بنابراین با توجه به صحت اسناد ارائه شده، خریدار موظف به پرداخت وجه به فروشنده است.
گواهینامه بازرسی کالا گواهی است که بیشتر برای واردات کالاهایی مانند محصولات گوشتی، کالاهای فاسد شدنی و تجهیزات صنعتی تهیه می‌شود.
گواهی یا تاییدیه، بازرسی کالاها را از نظر کمیت و کیفیت، صلاحیت و اصالت تولید کننده و فروشنده، نحوه بارگیری و تخلیه، کانتینر و وسایل حمل و نقل، وضعیت بسته بندی، سال ساخت کالا و… با قرارداد منعقد شده بررسی می‌کند و در صورتی که کالا نیاز به نمونه گیری داشته باشد، نسبت به نمونه گیری و انجام آزمایش‌های تعیین کیفیت و سلامت محصول اقدام می‌نماید. نتایج به دست آمده از این بررسی‌ها با استانداردهای مشخص مقایسه می‌شود.
به طور کلی فرآیند بازرسی و ارزیابی کالاها به ۳ روش می‌تواند انجام پذیرد:
۱. بازرسی فیزیکی و چشمی
۲. بازرسی فیزیکی و چشمی به همراه بررسی اسناد
۳. بازرسی فیزیکی و چشمی همراه با نمونه‌برداری و آزمایش
خریدار کالا، شرکت بازرسی و حمل و نقل را انتخاب می‌کند و اگر شناخت کافی از شرکت‌های ارائه دهنده خدمات در کشور مبدا نداشته باشد به کمک رایزنان بازرگانی در سفارت این کار را انجام می‌دهد.
خریدار موظف است حداقل در مدت زمان ۲ هفته قبل از انجام بازرسی، بروشور و اسناد و مشخصات کالای ذکر شده در قرارداد را به شرکت بازرسی کالا تحویل دهد. زمان و مکان انجام بازرسی در اعتبارات اسنادی (LC) به صوت دقیق و مشخص بیان می‌گردد.
همچنین اگر کالای مورد نظر به بسته بندی خاصی نیاز داشته باشد باید به صورت دقیق بیان شود در غیر این صورت استانداردهای بازرسی کالا مبنای انجام بسته بندی قرار خواهد گرفت.
شرکت‌های بازرسی کالا وظایف مشخصی دارند. برخی از مهم‌ترین وظایف شرکت‌های بازرسی کالا عبارت هستند از:
ارزش کالا در ضرورت انجام بازرسی کالا نقش مهمی را ایفا می‌کند. اما در تجارت با بسیاری از کشورها فارغ از ارزش مالی کالا، گواهی بازرسی حتما باید تهیه شود. از نظر سازمان تجارت جهانی و کشورهای توسعه یافته، دریافت گواهی بازرسی کالا برای اطمینان کردن به این کشورها و اقدام برای واردات کالا از آن‌ها ضروری است.
لیست این کشورها هر ساله تغییر می‌کند. اما طبق آخرین نتایج، لیست این کشورها به صورت زیر است:
آنگولا، بنگلادش، بنین، بورکینافاسو، بروندی، کامبوج، کامرون، جمهوری آفریقای مرکزی، کومور، جمهوری کنگو، جمهوری دموکراتیک کنگو، ساحل عاج، اکوادور، اتیوپی، گینه، هند، اندونزی، ایران، کنیا، کویت، لیبریا، ماداگاسکار، مالاوی، مالی، موریتانی، مکزیک، موزامبیک، نیجر، سنگال، سیرالئون، توگو و ازبکستان.
گواهی بازرسی شامل چندین مورد است از جمله:
در هر محصول ممکن است معایبی وجود داشته باشد که تنها در فرآیند تولید و در زمان ساخت قابل شناسایی باشند. در بسیاری از قسمت‌های تولید، مواد اولیه از طریق تامین کنندگان خرد تهیه می‌شود که ممکن است دارای استاندارد ثابتی نباشند و تاثیر منفی روی کیفیت محصول نهایی بگذارند.
بنابراین مطابق استاندارد جهانی و به منظور حفظ کیفیت محصولات، بازرسی حین ساخت انجام می‌گیرد تا از معایب احتمالی جلوگیری شود.
از موارد دیگری که اهمیت بازرسی حین ساخت را نشان می‌دهد، به وجود آمدن تغییرات در فرآیند تولید است. هنگامی که تغییراتی مانند راه اندازی ماشین آلات و یا ابزار جدید، بالا بردن ظرفیت تولید، افزایش سرعت دستگاه و… صورت گیرد، بازرس موظف است که اثرات این تغییرات را در محصول ردیابی و بازرسی کند.
۲. گواهی بازرسی پیش از حمل
بازرسی پیش از حمل بر روی کالاهای بسته بندی شده و آماده بارگیری صورت می‌گیرد. همچنین این بازرسی می‌تواند از زمان شروع بسته بندی تا مرحله بارگیری صورت پذیرد.
خریداری که از کشور دیگر اقدام به خریداری محصول کرده است با گواهی بازرسی پیش از حمل می‌تواند مطمئن شود که کالای خریداری شده از نظر تعداد، حجم، کیفیت و مشخصات دیگر با قرارداد و پیش فاکتور مطابقت دارد؛ و بدون داشتن هیچ گونه کاستی و عیبی به شرکت حمل کننده تحویل داده شده است.
گواهی بازرسی پیش از حمل این امکان را به خریدار می‌دهد که در صورت وجود هرگونه مشکل و عیب و نقص، شواهد کافی برای اثبات معیوب بودن کالا پیش از حمل کالا در اختیار داشته باشد.
این نوع از بازرسی کالا جهت بررسی و ارزیابی قیمت محصول انجام می‌گیرد. البته بازرگانان از قیمت کالا اطلاع دارند، به همین جهت بازرسی قیمت به درخواست موسسه مالی و بانک انجام می‌گیرد. هزینه بازرسی را خریدار یا واردکننده کالا برعهده دارد.
هویت و اصالت فروشنده جهت توانایی در اجرای تعهدات، مورد بررسی شرکت‌های بازرسی قرار می‌گیرد. قوانین و مقررات داخلی باعث شده بازرگانان به اجبار درخواست بازرسی اصالت فروشنده را به شرکت‌ها بدهند.
اگر چه بازرسی پیش از حمل مزایای بسیاری را برای خریدار فراهم کرده اما بسیاری از تجار به منظور سرعت بخشیدن به فرآیند واردات و به دلیل نیاز فوری واحدهای تولیدی آن‌ها به مواد اولیه، نسبت به بازرسی کالا در مقصد اقدام می‌کنند. این بازرسی در مقصد و قبل از اظهار کالا در گمرک صورت می‌گیرد.
بازرسی کالا معمولا در قالب یکی از موارد زیر انجام می‌شود:
شرکت بازرسی به نمایندگی از طرف سازمان استاندارد در محل خروج کالا اقدام به بازرسی کالا می‌کند. بازرسی‌ها در آزمایشگاه مجاز و تحت نظر شرکت بازرسی انجام می‌شود.
نتایج حاصل از آزمون‌ها به همراه اظهارنامه و گواهی بازرسی، در سازمان استاندارد تطبیق داده می‌شود و گواهی انطباق صادر می‌شود.
آزمایش‌هایی که برای تایید استاندارد بودن کالا در آزمایشگاه‌های استاندارد، موجب اطمینان واردکننده و صادرکننده از بابت سلامت کالا و عدم داشتن دغدغه در این زمینه می‌شود. بر این اساس، هر دو طرف معامله یعنی هم واردکننده و هم صادرکننده از یک طرف سومی مورد بررسی قرار می‌گیرند.
مورد تایید بودن مراکز استاندارد اجباری در بین دو طرف، مزیت این روش است که تمام قوانین و مسائل تجاری را مد نظر قرار داده و کیفیت و کمیت کالا را بررسی می‌کنند. موسسه‌های تحت عنوان استاندارد، مجوزهای لازم برای ترخیص کالا از گمرک را صادر می‌کنند.
لازم به ذکر است که استاندارد اجباری سبب افزایش زمان در پروسه ترخیص کالا و ماندن آن در گمرک می‌شود.
به صورت کلی استانداردها به انواع زیر دسته بندی می‌شوند:
* استاندارد ملی
* استاندارد منطقه‌ای
* استاندارد بین‌المللی
* استاندارد اینکوترمز
این استانداردها را در ادامه شرح خواهیم داد.
در هر کشوری یک استاندارد برای آن کشور تهیه می‌شود و کالاهایی که می‌خواهند به دست مصرف کنندگان برسد باید مجوزهای لازم از استاندارد ملی کشور را به دست بیاورد (مانند استاندارد ملی ایران ISIRI)
این استاندارد برای بهتر شدن روابط گروهی از کشورها تهیه شده است. به عنوان مثال استاندارد مربوط به اتحادیه اروپا.
این استاندارد به علت مبادلات تجاری که بین کشورها وجود دارد بسیار پر اهمیت است و مورد تایید همه کشورهای دنیاست. ایزو یکی از بزرگ‌ترین موسساتی است که در گردآوری این استاندارد نقش دارد.
این استاندارد به صورت اختصاصی در زمینه حمل کالا یا بیمه، ترخیص کالا و… توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی گردآوری شده است. افراد کشورهای مختلف این استاندارد را قبول دارند.
شرکت‌های بازرسی کالا مطابق با پیش فاکتور و قرارداد، کالا را بررسی می‌کنند و در صورت مطابقت، گواهی نامه مربوطه را صادر می‌کنند. انواع گواهی‌های بازرسی به شرح زیر است:
1. گواهی بازرسی کمی و کیفی کالا (COI (Certificate Of Inspection
2. گواهی بازرسی کالا قبل از بارگیری و حمل (PSI (Pre Shipment Inspection
3. گواهی آزمایشگاهی و نمونه برداری کالا (TR (Test Report
4. گواهی بازرسی ماهیت کالا (SIC (Standard Industrial Classification
5. گواهی مبنی بر رضایت مشتری (CSC (Customer Satisfaction Certificate
6. گواهی بازرسی ظاهری (VIC (Visual Inspection Certificate
7. گواهی راه اندازی (CC (Commissioning Certificate
8. گواهی انطباق کیفیت کالا با قرارداد (VOC (Verification Of Conformity
اختلافات بین المللی بین فروشنده و خریدار، به موجب کنترل کیفی و کمی کالا توسط شرکت‌های بازرسی کالا کاهش می‌یابد. این شرکت‌ها در صورت بروز مشکل، مدارک کافی برای استناد بر وضعیت کالا قبل از حمل در اختیار طرفین می‌گذارند.
از مزیت‌های گواهی بازرسی که برای طرفین معامله و شرکت بیمه دارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. صدور گواهی بازرسی موجب کاهش هزینه‌های جایگزینی و خرابی محصول برای صادر کننده می‌شود و از لطمه خوردن اعتبار شرکت محافظت می‌کند.
۲. به منظور جلوگیری از ورود کالای بی کیفیت و نامرغوب به بازار کشور وارد کننده، واردکننده کالا می‌تواند از سلامت کالای وارداتی مطمئن شود.
۳. صادرکننده با ارائه گواهی بازرسی، سالم بودن کالا را به خریدار ثابت می‌کند و در صورت بروز هرگونه اختلاف، از این گواهی به نفع خود استفاده می‌کند.
۴. با توجه به گواهی بازرسی کالا، صادر کننده می‌تواند بانک صادرکننده (بانک گشایش کننده اعتبار) را در مورد درستی کمی و کیفی کالا متقاعد کند و بانک از شرایط کالا مطمئن شود.
۵. با توجه به گواهی بازرسی کالا، بانک معامله کننده (بانک وارد کننده) می‌تواند از بی‌عیب و نقص بودن کالای صادراتی اطمینان کسب کند.
۵. شرکت بیمه با داشتن گواهی بازرسی از وضعیت کالا در زمان شروع بیمه مطلع شده و مشخص می‌کند که چه خساراتی بعد از شروع بیمه اتفاق افتاده است.
۶. شرکت‌های حمل و نقل، از استانداردهای حمل کالا و نوع کالا مطلع شده و از خسارت دیدن کالا جلوگیری می‌کند.
۷. با استناد بر گواهی بازرسی کالا، گمرک نیز از استاندارد بودن کالا اطمینان کسب کرده و مقایسه کالا با اظهارنامه را انجام می‌دهد.
1. اظهارنامه توليد كننده (MD: Manufacture Declaration) و اظهارنامه عرضه کننده (SD: Supplier Declaration)
این گواهی از طرف تولید کننده برای انطباق كالا با استانداردهای مربوط باید تهیه شود و در آن به شماره فاکتور تجاری اشاره شود.
۲. گواهی مبدا:
این سند عموما توسط اتاق بازرگانی كشور صادر می‌شود و محل ساخت کالا را تعیین می‌کند.
۳. فرم تعهد و اظهارنامه انطباق وارد كننده كالا:
طبق این سند وارد كننده کلیه مسئولیت‌های كالاهای وارداتی با استاندارد سازمان استاندارد ايران (ISIRI) را قبول می‌کند و تایید می‌کند که اظهارنامه گمركی با کالا مطابقت دارد.
4. تأييديه انطباق (VOC: Verification Of Conformity):
طبق این گواهی، شرکت‌های بازرسی مدير عامل واحد توليدی اظهارنامه عرضه كننده كالا را تأييد می‌كند.
5. گواهی انطباق (مجوز ترخيص)(Certificate of Conformity : COC)
این گواهی را ادارات استاندارد استان‌ها صادر می‌کنند که بیان کننده انطباق کالای وارد شده با استاندارد است. درصورت داشتن این گواهی بر روی کالای وارداتی نیازی به انجام آزمایشات روی آن نیست.
6. گواهی كيفيت و كميت و بسته‌بندی ( Certificate of quality, quantity and packaging : CQQP):
اين گواهی كيفيت، كميت و بسته بندی كالا را تایید می‌كند و توسط شرکت‌های بازرسی صادر می‌شود.
7. گواهينامه ثبت كالا (COR: Certification Of Registration):
در مواقعی که صادر کننده‌ای به صورت پیوسته کالایی را به ایران صادر می‌کند این گواهی از سوی مدير كل بازرسی سازمان استاندارد و تحقيقات صنعتی ايران ارائه می‌شود و تاریخ مشخصی را برای اعتبار به این گواهی در نظر می‌گیرند.
8. گواهینامه بازرسی (COI: Certification Of Inspection):
این گواهی انطباق كالا با قرارداد است. در واقع گواهی بازرسی coi بیان کننده انطباق کالای تولید کننده با یکی از استانداردهای مورد تایید کشور مقصد است و می‌تواند کالا را از لحاظ کیفی و کمی بررسی کند.
9. برگه نتايج آزمون(TR: Test Report):
در برخی موارد از کالا نمونه برداری می‌کنند و نمونه را به آزمایشگاه تحویل می‌دهند. این سند نتايج آزمایش نمونه محصول را نشان می‌دهد که معمولا در آن نام آزمايشگاه و موارد آزمون شده را بیان می‌کنند.
10. گواهی تأييد قيمت (CRF):
اين گواهی پس از تأييد قيمت كالا توسط يک شركت بازرسی معتبر صادر می‌شود.
شرکت‌های بسیاری در سراسر دنیا خدمات بازرسی کالا را ارائه می‌دهند. این شرکت‌ها برای اطمینان بازرگانان از ارزش واقعی کالای خریداری شده، بررسی اصالت تولید کننده، بازرسی تخلیه و بارگیری و … به وجود آمده‌اند.
در ادامه معتبرترین شرکت‌های بازرسی کالا در دنیا را به شما معرفی می‌کنیم:
* Bureau Veritas Group
* Cotecna
* Intertek
* SGS
کشور ایران برای واردات کالا، استانداردهای خاصی را تایید کرده است که فهرست آن‌ها به قرار زیر است:
* استانداردهای ملی ایران کالا (ISIRI)
* استانداردهای کشورهای اروپایی (EN) شامل:
NSAI, SFS, SIS, DS, ON, IBN, IPQ, NNI, UNI, AFNOR, DIN, BSI, DINEN, BSEN
* استاندارهای بین‌المللی کالا شامل: ISO, EC, ITU, CODEX
* استاندارهای کشورهای آمریکای شمالی شامل: ANSI, ASME, ASTM, UL, API, AGI
* استانداردهای کشور ژاپن JIS
شرکت‌های بازرسی در ایران اغلب دارای شعب مختلفی در سایر کشورها نیز هستند و هر شرکت به صورت ویژه بررسی کالاهای خاصی را انجام می‌دهد.
به منظور سرعت بخشیدن به فرآیند ترخیص کالای وارداتی از گمرک، می‌توان قبل از ثبت سفارش کالا نسبت به دریافت گواهی استاندارد و بازرسی کالا اقدام کرد. ( باید توجه کرد که این کار با توجه به بخشنامه‌های جدید و سختگیرانه جهت واردات کالا و تخصیص ارز، از ریسک بالایی برخوردار است.)
مراحل دریافت گواهی بازرسی به صورت زیر است:
* بستن قرارداد با شرکت بازرسی مورد نظر
* ارائه اطلاعات مربوط به محصول به صورت کامل به شرکت بازرسی
* بررسی اسناد تحویل داده شده توسط شرکت بازرسی و تایید آن‌ها به منظور انجام ثبت سفارش
* واردات کالا
* اسناد و نمونه وارد شده توسط شرکت بازرسی مورد بررسی قرار می‌گیرد
* مرحله آخر ترخیص کالا درصورت تایید نهایی شرکت بازرسی
شرکت‌های بازرسی کالا با استفاده از مکانیزم‌های خاص و با اعمال نظارت و کنترل کمی و کیفی کالای خریداری شده، موجب رفع مشکلات و کاهش اختلافاتی می‌شوند که ممکن است در آینده بین خریدار و فروشنده رخ دهد. بنابراین باید گفت بازرسی کالا یکی از بخش‌های مهم و اساسی در تجارت خارجی محسوب می‌شود.
